LEESTAFEL




naar overzicht leesstukken

DE HISTORISCHE TACO MESDAGZALEN

Groninger Museum in 1903, nu Natuurmuseum

Op 18 februari 1903 was het groot feest in de stad Groningen. Het gebouw van het Groninger Museum, nog geen tien jaar oud, werd met een nieuwe vleugel, rechts van de ingang, uitgebreid. Tegelijk met de opening van deze vleugel werd in het "oude" gedeelte, links op de verdieping, een zaal met schilderijen geopend. Deze kunstwerken waren aan het museum geschonken door de schilderes Geesje Mesdag – van Calcar, de weduwe van de kort daarvoor overleden schilder Taco Mesdag. Het echtpaar, afkomstig uit Groningen, had zijn plaats gevonden in de kring van Haagse schilders, en had een mooie collectie schilderijen, en aquarellen van tijdgenoten opgebouwd. Een gedeelte hiervan was nu aan het Groninger Museum overgedragen en opgehangen in de zaal die in het vervolg "zaal Taco Mesdag" zou heten.
De kranten kwamen woorden tekort om deze geste en de vormgeving ervan te prijzen. Groningen had nu een echt kunstmuseum.
Een assemblage van passages uit de pers van 18 en 19 februari1903:

GRONINGEN, 18 Februari. Zoals reeds met een enkel woord gemeld, had hedenmiddag om 2 uur, uitsluitend voor genoodigden, in de zaal-Taco Mesdag, de plechtige heropening van het Groningsch Museum plaats. Onder de aanwezigen merkten wij op: mr. C.C. Geertsema, commissaris der Koningin in deze provincie, jhr.mr. E.Tj. van Starkenborg, burgemeester dezer gemeente, wethouders, leden van den raad, jhr. mr. J.Ae.A. van Panhuijs, de beschermheer van het museum het bestuur van het departement Groningen van het Nut enz.
De voorzitter der commisie van administratie van het museum, mr. J.A. Tellegen, heette de aanwezigen hartelijk welkom.
Rest ons – aldus ging spr. voort – een woord van innigen dank aan mevrouw Mesdag – van Calcar, die ons verleden jaar verraste door het aanbod om een zaal in te richten op eigen kosten en daar allerlei kostbaarheden te plaatsen, onder voorwaarde dat deze zaal de naam zal dragen van haar overleden echtgenoot.

Noordwesthoek van de Taco Mesdag Schilderijenzaal

Doorkijkje naar de Taco Mesdag Aquarellenzaal

....voor de opoffering die zij zich heeft getroost door de kunst die haar lief is, hier neer te hangen en zichzelf het genot te ontzeggen, een woord van erkentelijkheid ongetwijfeld uit naam van Groningens ingezetenen. Tenslotte wenschte spr. den conservator mr. J.A. Feith geluk met deze dag, die voor hem een ware feestdag moest zijn. Hij toch heeft het initiatief indertijd genomen, hij heeft het geheele gebouw georganiseerd, thans gereorganiseerd, en daarvoor tijd noch moeite gespaard.

GRONINGEN, 19 Februari. Groningen is met één slag een kunstverzameling van betekenis rijk geworden, die de ruime grondslag is voor een werkelijk schilderijenmuseum.
Er begint hier nieuw leven op het gebied der beeldende kunst te komen.

En daar komt nu juist in dezen tijd de koninklijke daad van mevrouw Mesdag – van Calcar, waardoor wij naast de interessante schilderijen van de schilderes zelf en van haar echtgenoot een aantal doeken van meesters als de drie Marissen, als Israëls, Mauve, H.W. Mesdag, Bosboom, Alma Tadema, Gabriel, de Bock, enz., enz. voor altoos in ons midden hebben. Mevrouw Mesdag heeft dit zaaltje zoo keurig, zoo eenvoudig, zoo artistiek ingericht, als we in ons land er geen bezitten.
Alle schilderijen hangen naast elkaar in goede harmonie, de een doet geen kwaad aan de andere.
Links een Italiaansch gobelin boven een oude familie-bank, juist geplaatst tegenover het magistrale werk van Taco Mesdag, de hunnebedden bij Taarlo, ongetwijfeld het beste werk van dezen meester. Achterin de zaal de mooie schouw uit het afgebroken kasteel Hankema te Zuidhorn, links en rechts daarvan eenige antieke meubels, geheel in de omgeving passend. De schilderijen boven een eikenhouten lambrizeering tegen een mooi rood fond.
Na gewezen te hebben op al hetgeen de zaal Taco Mesdag bevat en het de clou van ons museum te hebben genoemd, besloot spr. met te zeggen dat de naam van mevrouw Mesdag – van Calcar en

Bustes van Taco en Geesje Mesdag in de Schilderijenzaal

Buste van Geesje Mesdag in de Aquarellenzaal

die van haar echtgenoot tot in lengte van dagen in dankbare herinnering zullen blijven voortleven. Vermelden we tenslotte nog even dat mevrouw Mesdag aan het bestuur van het Museum heeft te kennen gegeven dat zij in het najaar in Groningen zal terugkomen om een 2de aangrenzende zaal op haar kosten op gelijke wijze te doen inrichten ten einde daarin een aantal aquarellen uit de prachtige portefeuille-Taco Mesdag te plaatsen.

Hoewel natuurlijk uitgenodigd, was Geesje Mesdag kennelijk niet bij de opening aanwezig, want ze ontving een telegram van het museum met de volgende tekst:

Mevrouw Mesdag – van Calcar, Villa Gesina Scheveningen

De commisie van administratie van het Groningsch Museum betuigt U hare warme hulde en groote erkentelijkheid om de schitterende kunstverzameling waarmede U Groningen hebt verrijkt. Tal van Groningens ingezetenen, welke de verzameling en hare omgeving hebben bewonderd sluiten zich bij deze betuiging aan.

Tellegen

In 1905 moest door een tweede schenking van Geesje, namelijk van 47 aquarellen, nog een zaal ingericht worden. De naam "zaal Taco Mesdag", die bij de eerste schenking bedongen was, werd daardoor minder adequaat. Men is daarom gaan spreken over de Eerste en de Tweede Taco Mesdagzaal. Voor de duidelijkheid gebruiken we hier liever de woorden Taco Mesdag-Schilderijenzaal en -Aquarellenzaal. Op verschillende momenten zijn foto's gemaakt van de beide zalen.
Op de bovenstaande foto's is goed te zien dat er changementen zijn aangebracht, zowel in de plaatsing van de schilderijen als van de voorwerpen.

Zuidzijde van de Aquarellenzaal

 

Guillaume Charlier
buste Taco Mesdag

Geesje nam Charliers borstbeeld van Taco Mesdag in haar ontwerp van de Schilderijenzaal op. Een buste van haarzelf, van de hand van Fré Jeltsema, blijkt later op een bijzettafeltje in de Aquarellenzaal een plaats gevonden te hebben. Zij houdt op een andere foto samen met Taco's borstbeeld de wacht bij het (verhangen) spectaculaire portret van Geesje in Groninger costuum door hun vriend Christof Bisschop.
Ter gelegenheid van de opening van de virtuele Taco Mesdag Schilderijenzaal in dit Webmuseum hebben we het borstbeeld van Geesje daarheen verhuisd.

 

 

Nog meer over de Taco Mesdagzalen in de monografie Geesje van Calcar – een echte Mesdag.

Fré Jeltsema
buste Geesje Mesdag-van Calcar

15 maart 2006
www.mesdagvancalcar.nl