één op één
Een landschapschilderij, zelfs al is het zeer werkelijkheidsgetrouw, wordt niet in de vrije natuur gemaakt. Daarvoor is de productietijd wegens het drogen van de olieverflagen te lang. Dat begint dus met een schets op doek of papier ter plaatse, en wordt voortgezet in het atelier. De uitwerking kan letterlijk hetzelfde zijn of verfraaid worden.

Een voorbeeld van een één-op-één-uitwerking is "Polderlandschap". Dat geldt in dit geval zelfs voor de afmetingen.

Begin november 1886 heeft Constan Gabriel de tocht van Scheveningen naar Broeksloot een paar keer gemaakt, met een schetsboek "op zak". En dat heeft minstens twee interessante schetsen opgeleverd. Die met een trein hiernaast, en een met een schuit verder hieronder.

van twee kanten
De auteurs van Colorist onderscheiden nog een derde vorm van uitwerking van een tekening naast "letterlijk" en "verfraaid", te weten "spiegelbeeldig". Wij willen hier een andere interpretatie suggereren, namelijk dat Gabriel een zelfde object twee maal vast legde, maar vanuit een tegenovergelegen standpunt.
Constan Gabriel vond het kennelijk leuk om zo'n jas te schilderen die je aan twee kanten kunt dragen, binnenkant en buitenkant omwisselbaar.
We zijn twee voorbeelden tegengekomen van een paar waarvan de schilderstandpunten 180 graden uit elkaar liggen. Een paar is hieronder afgebeeld, de aquarel "Polder bij Kampen" en het olieverf-schilderij "Hut op de heide".
Beide werken tonen hetzelfde bouwsel: hetzelfde haveloze dak, de rechte schoorsteen, de volle waslijn met dromedaris-profiel en rietschoven aan het uiteinde. De daklijn en de waslijn leveren onderling een subtiel beeldrijm.
De beide afbeeldingen vormen een brilliante tegenstelling. Links verblindend wit wasgoed in volle zon – diepzwarte broeken en jurken in tegenlicht rechts.
Het water van een binnenmeertje op de voorgrond van de aquarel, met achter een primitief dijkje de Zuiderzee aan de horizon. Blauw.
Een ruig zandstrandje met een lage zeewering van donker-dreigende palen en basaltblokken op het schilderij. Complementair geelbruin.
Aquarel tegenover olieverf.
Blikrichting zeewaarts repectievelijk landwaarts.
(Geen heide gezien, trouwens.)

In feite is dit geen simpele spiegelbeeld-uitwerking van één schets, het vereist in principe twee schetsen. Door Gabriel uitgewerkt met een grote rijkdom van zes tegengstellingen.
Verderop zullen we nog een voorbeeld van deze aanpak tonen.

Te Broeksloot
De tekening met de trein is gemaakt te Broeksloot. Waar ligt dat, Broeksloot?
Er bestaat geen dorp van die naam, hebben we vastgesteld. Er is iets anders aan de hand. Gabriel had zich kennelijk door iemand laten vertellen hoe je op een interessant plekje voorbij Voorburg kon komen met een beurtschuit. Het is nog te lezen op de binnenomslag van een van zijn schetsboekjes. Daar heb je broeksloot !

Met een schuit van het Spui langs de trekvaart naar de Geestbrug. Vertrek 's morgens om half negen, en 's middags om half vier (terug?). Dan kom je in Voorburg bij het kanaal de Broeksloot. Op een eilandje aan een dam zie je een woning, en daar vandaan kun je naar de Delftse Vliet (dat is een kanaal). En die gaat vervolgens verder onder de naam Leidse Vliet. Vergelijk het kaartje hieronder met Gabriels notitie.

In de literatuur kan men nog steeds aantreffen dat Gabriel ook in Broeksloot zou hebben geschilderd. Dit misverstand is door Gabriel zelf in omloop gebracht.

Rond 1900 lagen er langs de Broeksloot in Voorburg alleen maar boerderijen met intieme zijslootjes die plaats boden aan schuiten voor vervoer van landbouwprodukten naar de veiling.
Zoals op de tekening hiernaast. Hier heeft Gabriel de schets pastelachtig vervolmaakt, en er is geen geschilderde uitwerking van bekend.
Overigens is het water op het schilderij "Il vient de loin" niet de Broeksloot, maar een afwateringskanaal van de spoordijk, parallel daaraan.

spiegelbeeld?
Van de tekening hiernaast zegt "Colorist" dat het een voorstudie is voor
- de aquarel La Hulpe bij Brussel
- het olieverfschilderij Boerderij in Oosterbeek,
en dat het olieverfschilderij een spiegelbeeld-uitwerking van de tekening is.

Hoewel Gabriel dus gewoon was om bij de uitwerking van zijn tekeningen tot schilderij verfraaiingen aan te brengen, is het verband tussen de tekening enerzijds, en het schilderij en de aquarel anderzijds niet overtuigend. Ze bevatten geen enkele overeenkomstige lijn, behalve dat er een boerderij en een hooiopper te zien zijn.

Dit wordt ondersteund door drie aspecten in de afbeeldingen:
- de hooiopper ligt midden tussen een grote en een kleine boom. Niet precies op een lijn door die twee, maar erachter op het schilderij en ervoor op de aquarel.
- de grote boom steekt omhoog uit het onduidelijke bouwsel (mesthoop?) aan zijn voet.
- de gevel van de boerderij naast de grote boom vertoont een lage uitbouw met een witte voorkant. En wel op de voorgrond in het schilderij, op de achtergrond in de aquarel.
Ook hier heeft Gabriel weer een bijzonder contrast bedacht. Zoals hierboven de hut met wasgoed een spel was tussen volle zon en tegenlicht, is nu de tegenstelling zomer versus winter. En hier een hoofdkleur groen tegenover een complementair rood.
De beide in dit artikel genoemde paren vormen koppels, of in het geval van de hut met waslijn zelfs pendanten. Het is te betreuren dat ze niet bij elkaar gehouden zijn.

conclusie
De sterkste steun komt evenwel van het volgende. Het museum Boijmans Van Beuningen bezit een tekening van Gabriel met linksonder de notitie van de schilder: La Hulpe Gabriel 68.
Helaas schijnt hiervan geen betere afbeelding te bestaan.

Deze tekening doet sterk denken aan de boerderij die op de aquarel en het olieverfschilderij te zien is.
De tekening is weliswaar niet een voorstudie die tot model heeft gediend voor de aquarel of het olieverfschilderij. Maar hij toont wel een zelfde patroon van een hoofdgebouw met een kruisvorm en allerlei kleine aan- en uitbouwtjes.

Onze conclusie is dan ook dat zowel het olieverf-schilderij als de aquarel gelocaliseerd is in La Hulpe/Terhulpen. Als er een titel gewijzigd zou moeten worden, is het die van het schilderij: "Boerderij in Terhulpen".